“`html

Küresel Isınma Hedefleri Tehlikede: 2024’te Rekor Sıcaklıklar Kaydedildi

Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Kurnaz, Paris Anlaşması’nın öngördüğü 10 yıllık periyotta sıcaklıkların Sanayi Devrimi öncesi seviyelerde 1,5 derece ile sınırlama hedefinin, muhtemel bir başarısızlık ile 2028’de karşılaşacağını ifade etti.

Avrupa Birliği’ne bağlı Copernicus İklim Değişikliği Servisi’nin verilerine göre, 2023 yılında küresel ortalama sıcaklık, 1991-2020 yılları arasındaki ortalamanın 0,72 derece ve 2023 ortalamasının 0,12 derece üzerinde, 15,10 derece olarak kaydedildi. Bu sıcaklık, 1850’den bu yana ulaşılmış en yüksek seviyeyi temsil ediyor. 2024 yılı, Sanayi Devrimi öncesi sıcaklıkların 1,5 derece üzerinde bir ortalamayla kaydedilen ilk yıl oldu.

22 Temmuz 2024 tarihindeki günlük küresel sıcaklık ortalaması 17,16 derece ile kayıtlara geçmiş, son dekâdın tümü (2015-2024) tarihsel olarak en sıcak yıllar arasında yer almıştır. Antarktika ve Avustralya dışındaki kıtasal bölgeler için de en yüksek sıcaklık değerleri gözlemlenmiş, Kuzey Atlantik, Hint ve Batı Pasifik okyanuslarında rekor sıcaklıklar kaydedilmiştir.

Küresel ısınmanın başlıca nedenlerinden biri olarak kabul edilen karbon dioksit yoğunluğu, 2024’te milyonda 422 parçaya (ppm) ulaşarak 2023’e oranla 2,9 ppm artış göstermiştir. Metan gazı ise milyarda 1897 parçaya (ppb) çıkarak 2023’e nazaran 3 ppb artmıştır.

Aşırı Hava Olayları 2024’te Sıkça Yaşandı

Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarafından yayımlanan rapor, 2024 yılında iklim değişikliğinin etkilerinin dünya genelinde derinlemesine hissedildiğini ortaya koyuyor. Bu durum; dağların zirvelerinden okyanusların derinliklerine, topluluklardan ekonomilere kadar pek çok alanda zincirleme etkilere yol açıyor.

Raporda belirtilen insan kaynaklı ısınma sürecinin, sera gazı seviyelerinin gelecekte daha fazla ısıyı hapsedecek düzeyde artmaya devam edeceği vurgulanmaktadır. WMO Genel Sekreteri Celeste Saulo, sıcaklık artışının aşırı hava olaylarının artışında rol oynadığını bildirmiştir.

2023 yılı boyunca pek çok ülkede rekor yağışlar, sel felaketleri, tropikal fırtınalar ve aşırı sıcaklıklar görülmüştür. Bu olayların insani ve ekonomik yıkıma neden olduğu da kaydedilmiştir.

İklim Değişikliği Biyoçeşitlilikte Azalma Yarattı

World Weather Attribution (WWA) tarafından yayımlanan “Riskler Gerçek Olduğunda: 2024’te Aşırı Hava Olayları” raporu, aşırı hava olaylarının tehlikeli bir seviyeye ulaştığını ve iklim değişikliğinin etkilerini artırdığını belirtmektedir. Bu nedenle, binlerce kişi bu durumdan etkilenmiştir.

Rapor, insan kaynaklı iklim değişikliğinin 2024’te dünya paralelinde 41 gün daha fazla tehlikeli sıcaklığın yaşanmasına sebep olduğunu gösteriyor. Küresel sıcaklıkların rekor seviyelere ulaştığı yıl olan 2024’te, Nepal, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Brezilya ve Apalaş Dağları bölgesinde yıkıcı sel felaketleri yaşandı. İncelenen 16 sel felaketinin 15’inin iklim değişikliği kaynaklı etkili yağışların sonucu oluştuğu ifade edildi.

Ayrıca, Amazon Ormanları ve Pantanal Sulak Alanı’nın, 2024 yılında büyük hasar gördüğü, ciddi kuraklık ve orman yangınları ile mücadele ettiği ve bunun biyoçeşitliliğin kaybına yol açtığı bildirilmektedir.

Prof. Dr. Levent Kurnaz’ın Değerlendirmeleri

Prof. Dr. Levent Kurnaz, 2024 yılının beklenenden daha sıcak geçmesinin dikkat çekici olduğunu belirtti. El Niño etkisi nedeniyle Pasifik Okyanusu sularının daha sıcak olduğunu vurgulayan Kurnaz, bu durumun dünya genelindeki sıcaklık ortalamasını yükselttiğini kaydetti. El Niño etkisi zayıflasa da sıcaklık yoğunluğunun hâlâ yüksek olduğunu ifade etti.

“2024’te dünya sıcaklığı ilk kez 15 dereceyi geçti. El Niño etkisiyle 2023 yılında 179 günde sıcaklık rekoru kırılmışken, 2024’te bu süre 195 güne çıkmış, aralık ayında ise 8 ayrı rekor kaydedilmiştir,” diyen Kurnaz, artan sıcaklık eğiliminin iklim değişikliğine doğrudan bağlı olduğunu belirtti.

Marmara Denizi ve Karadeniz’in aşırı ısınmasının, müsilaj sorununu da körüklediğini vurgulayan Kurnaz, 2025’te Türkiye’nin belirli bölgelerinde soğuk günlerin yaşanmasının olası görülmediğini belirtti, ancak kar yağışlarının ihtimal dahilinde olduğunu aktardı.

Kurnaz, “2024’ün sıcaklığı, Sanayi Devrimi öncesine göre 1,6 derece arttı. Ancak Paris Anlaşması’nda kastedilen sıcaklık ortalamaları, geçmiş 10 yılın ortalama sıcaklıkları üzerinden hesaplanıyor. Eğer bu eğilim devam ederse, 2028’de muhtemelen 1,5 dereceyi geçeceğiz,” dedi. Kurnaz, kömür kullanımı gibi fosil yakıtların azaltılmasının acilen gerektiğini de dile getirdi.

“`